میراث ملی فراموش شده امروز، حسرت فردا
به گزارش آثارنیوز، دیوارهای تاریخی ارگ کریمخان و بناهای دیگر کشور، به دفتر یادگاری بازدیدکنندگان تبدیل گشته اند و گویی میراث ملی ایران در سکوت و بی توجهی قربانی می شود.
خبرگزاری مهر - مجله مهر:
ما به طور معمول تصور می نماییم آثاری که به گوشمان خورده همچون سی وسه پل، چغازنبیل یا قلعه فلک الافلاک باید در صدر لیست میراثی باشند که بیشترین حفاظت و مراقبت را دریافت می کنند؛ بناهایی که نمادهای ملی ما هستند و ماندگاری شان بخشی از تاریخ ایران را تضمین می نماید. اما حقیقت اینست که حتی این آثار هم از تخریب های تدریجی، دیوارنویسی های بازدیدکنندگان و بی توجهی های مدیریتی در امان نمانده اند. بناهای دیگر، از ارگ کریمخان گرفته تا کاروانسراها و حمام های تاریخی، هم به جای آن که بخشی از حافظه‌ی ملی ما باشند، به دفتر یادگاری برخی افراد تبدیل گشته اند؛ اشخاصی که معنای حفاظت را نمی دانند و کسی هم نیست ارزش های این بناها را برایشان بازگو کند تا بفهمند هر خطی که می کشند زخمی بر تاریخ است.
امروز، هم زمان با روز جهانی گردشگری، نگاه ها بار دیگر به ظرفیتهای فرهنگی و تاریخی کشورها جلب می شود؛ روزی که یادآور اهمیت پاسداشت میراثی است که نه فقط سرمایه ملی بلکه بخشی از هویت جهانی هر ملت بحساب می آید. این صدمه همان بهانه ای است که امروز ما را به سخن گفتن در رابطه با اش وامی دارد.
وقتی وارد حمام ارگ کریمخان می شوید، قبل از آن که شکوه معماری زندیه را ببینید، چشم هایت به دیوارهایی می افتد که پر از نوشته های بازدیدکنندگانی است که خواسته اند ردّی از خود باقی بگذارند. اسامی، تاریخ ها و جملاتی بی ربط، سطح سنگی و گچی دیوار را پوشانده اند؛ یادگارهایی که نه فقط هویت تاریخی بنا را خدشه دار کرده اند، بلکه تصویری تلخ از نسبت ما با میراث فرهنگی ترسیم می کنند.
این صحنه محدود به ارگ کریمخان نیست. خیلی از محلهای تاریخی ایران، از تخت جمشید گرفته تا کاروانسراها و قلعه های کهن، امروز با زخمی مشابه دست وپنجه نرم می کنند؛ زخمی که ریشه اش در غیاب فرهنگ درست صیانت از میراث و البته اهمال کاری در مدیریت و نگهداری این بناها است.
نوشتن روی دیوار بناهای تاریخی را می توان نشانه ای از ضعف آگاهی عمومی دانست چون انگار بخشی از بازدیدکنندگان، این عمل را نوعی «اثبات حضور» می دانند؛ گویی تاریخ باید شاهدی بر سفر کوتاه آنها باشد.
فراموش نکنیم که بناهایی چون ارگ کریمخان تنها دیوار و آجر باقیمانده دوران گذشته نیستند؛ آنها تکه ای از تاریخ ما هستند که سالیان سال است پابرجا مانده اند تا امروز روایت گر گذشته باشند. وجود چنین آثاری نه فقط به شکوه و منزلت فرهنگی ایران می افزاید، بلکه اعتبار و هویتی جهانی را برای کشورمان رقم می زند. همین که بنایی از دوران زندیه تا امروز سرپا مانده، خود دلیلی است بر اهمیت صیانت از آن اما سؤالی که ذهن را درگیر می کند اینست که چه کسی و با چه منطقی می تواند بگوید این بنا «آن قدرها هم مهم نیست»؟ ارزش یک بنای تاریخی را تنها نمی توان با معیارهای ظاهری یا اقتصادی سنجید؛ این ارزش در پیوندی است که میان مردم امروز و تاریخ روز گذشته برقرار می کند.
با نگاهی فراتر از مرزها مقایسه ساده ای می تواند عمق این غفلت را روشن تر کند. در ایتالیا، هر سنگ و آجر مربوط به دوران روم باستان با حساسیتی مثال زدنی حفاظت می شود؛ بازدیدکنندگان تحت نظارت دقیق راهنماها و مأموران ویژه قرار دارند و کوچک ترین خدشه بر دیوار کولوسئوم یا پمپئی می تواند به جریمه های سنگین منجر شود. در مصر هم اهرام و معابد باستانی نه فقط در لیست میراث جهانی ثبت شده اند، بلکه به بخشی از هویت ملی و موتور محرک گردشگری تبدیل گشته اند. نتیجه این توجه روشن است: آثار تاریخی، علاوه بر بقا و شکوه، منبعی پایدار برای جذب توریست و افزایش اعتبار جهانی کشورها می شوند.
اما در ایران، همین بناهایی که قدمت و ارزششان کمتر از آن آثار نیست، اغلب بی سرپرست و بی دفاع رها می شوند. دیوارنویسی در ارگ کریمخان یا تخریب تدریجی در کاروانسراها و پل های تاریخی، نه به خاطر کم اهمیتی بناها، بلکه گاهی به علت نبود برنامه ریزی و کم کاری برخی متولیان است. پرسش ساده مردم همین است: چرا وقتی دنیا از میراثش چون گنجینه ای گرانبها مراقبت می کند، ما بناهای چندصدساله خویش را در معرض نابودی قرار می دهیم؟
پیامد چنین روندی فقط مخدوش شدن دیوار یک حمام قدیمی نیست؛ بلکه تخریب تدریجی میراثی است که هویت ملی و فرهنگی ما را بازتاب می دهد. هر خراش روی دیوار، در واقع خراشی بر تاریخ است.
مکان های تاریخی مان با تمام ارزش و اهمیت شان، هنوز قربانی ساده ترین بی توجهی ها می شوند. وقت آن رسیده که آموزش فرهنگی برای گردشگران جدی گرفته شود و سازوکارهای حفاظت عملی و کارآمد بر بناها حاکم گردد. آینده میراث ما وابسته به همین انتخاب ها است؛ میان حفظ شکوهی که قرن ها دوام آورده یا بی اعتنایی که می تواند آنرا در چند سال نابود کند.
تصاویر داخل متن گزارش مرتبط به «حمام ارگ کریمخان» در شیراز که اواسط شهریور ۱۴۰۴ گرفته شده است.
خلاصه اینکه اما حقیقت این است که حتی این آثار هم از تخریب های تدریجی، دیوارنویسی های بازدیدکنندگان و بی توجهی های مدیریتی در امان نمانده اند. همین که بنایی از دوران زندیه تا امروز سرپا مانده، خود دلیلی است بر اهمیت صیانت از آن اما سؤالی که ذهن را درگیر می کند این است که چه کسی و با چه منطقی می تواند بگوید این بنا آن قدرها هم مهم نیست ؟ اما در ایران، همین بناهایی که قدمت و ارزششان کمتر از آن آثار نیست، اغلب بی سرپرست و بی دفاع رها می شوند.
منبع: asarnews.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب