تجلیل از ۱۲ هنرمند و رونمایی از طرحی برای هنرهای سنتی ایران
به گزارش آثارنیوز، دومین همایش «کلک خیال انگیز» با حضور پیشکسوتان هنرهای سنتی و صنایع دستی در فرهنگستان هنر برگزار گردید. در این آیین، ۱۲ هنرمند برجسته صنایع دستی مورد تجلیل قرار گرفتند و از طرحی راهبردی با هدف ارتقاء دیپلماسی فرهنگی ایران در سطح بین المللی رونمایی گردید.
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، دومین همایش «کلک خیال انگیز» به مناسبت روز جهانی صنایع دستی، با حضور هنرمندان در تالار ایران فرهنگستان هنر انجام شد و در آن از ۱۲ هنرمند در این زمینه تجلیل شد. همینطور کارگاه و نمایشگاهی از صنایع دستی در رواق هنر راه اندازی شد.
در این همایش که با اجرای بهنام زنگی، رئیس موسسه فرهنگی، هنری و پژوهشی صبا همراه بود، ابتدا مهدی مکی نژاد، دبیر علمی همایش به عرضه گزارشی از فرایند برگزاری آن پرداخت و اظهار داشت: کشور ما با سابقه چند هزار ساله در حوزه هنرهای ملی و محلی، جزو پنج تمدن بزرگ جهان به لحاظ تنوع بسیار در حوزه هنرهای سنتی و صنایع دستی است. هر سال در روز جهانی صنایع دستی، شاهد برگزاری رویدادهای مختلفی در سرتاسر کشور هستیم که متولی اصلی آن، وزارت میراث فرهنگی است. اما فرهنگستان هنر، طی اهداف اساسنامه اش که حفظ و توسعه هنرهای ملی و محلی است، با نگاه کلان محور به جنبه های مختلف هنری و هنرمندان فعال می پردازد.
او افزود: ما به لحاظ تنوع در زمینه هنرهای دستی، بیشتر از ۳۰۰ رشته هنری داریم و تنها کشوری هستیم که حدودا ۲۵ درصد شهرها و روستاهای آن به ثبت جهانی رسیدند. خیلی از هنرمندان بزرگ ما در گوشه و کنار کشور بیشتر از ۵۰ سال به کار هنری مشغولند و فرهنگستان وظیفه خود می داند که آنها را حمایت کند.
عبدالرحیم فیروززاده، مدیر روابط عمومی و امور بین الملل فرهنگستان هنر در توضیحاتی اظهار داشت: طرح و مبحث تازه ای با عنوان «هنر پل می سازد» در این فرهنگستان مطرح گردیده است که ریشه آن در هنرهای سنتی و صنایع دستی ایران دارد. تحقیقات نشان می دهد اقداماتی که در سطح بین الملل در این زمینه انجام شده است، کم اثر بوده و به شکل ضعیفی عرضه شده است که نمودهای فراوانی دراین خصوص داریم. ارجاع ندادن به فرهیختگان هنر و رجوع نکردن به محققان برجسته، مانع از رشد هنر شده و شرایطی را فراهم آورده است که در سطح جهانی طرح های بزرگ اقتصادی بدون ارجاع به فرهنگ و هنر نه معنا دارد و نه این که پایدار می باشد.
فیروززاده اضافه کرد: طرح جاده ابریشمی که از جانب دولت چین اعلام شده بود، متاسفانه به سبب شرایط پرآشوب و پر از غربت و فاصله میان مردمانی که قرن ها قبل از این که دولت ها تشکیل شوند با یکدیگر مراوده فرهنگی و هنری داشتند، امروز از یکدیگر جدا افتاده اند. فرهنگستان هنر ایران با تأکید بر ظرفیتهای فراوان و موثر هنر ایرانی طرحی را بزودی به دولت عرضه خواهدنمود که با یک مدل معنا ساز و متقن و منظم، شبکه ای از ارتباطات میان هنرمندان کشورهای هدف را خلق کرده و با بوجودآوردن دبیرخانه ای مشترک و دائمی و هم مدیریت رویداد هنری بزرگ علاوه بر حفظ و بسط هنر ایرانی، راههای توسعه اقتصاد هنر، تبادل آثار، شناخت ملت ها از یکدیگر، تقویت دیپلماسی کشور و ده ها ارزش افزوده دیگر را خواهد داشت.
در این طرح ما اثبات می نماییم دیگر هنر ابزار دیپلماسی نیست، بلکه خود قدرت است و هم آن که بستر صلح دوستی و پیوند عمیق گذشته میان فرهنگ ها و تمدن های دیرین باردیگر می تواند به خوبی فراهم شده، راه ها باز و مرزها برداشته و جهانی فراخ با فرهنگ و هنر ایرانی از نو بگونه ای منظم، مستمر و برنامه ریزی شده پیوند خورده، و ایران ما ثقل دیرین خویش را در این راه تاریخی احیا می کند.
او اضافه کرد: این کلان طرح راهبردی بدنبال شناخت و تبادل حکمت هنر و ایجاد شبکه پایدار از نهادها و جوامع هنری و حمایت موثر از هنرمندان ایرانی و تعمیق بخشیدن به شناخت میان ملت ها و گفتگوی تمدن هاست.
این همایش با سخنرانی سیدمحمد بهشتی، عضو پیوسته فرهنگستان هنر ادامه یافت. او ابتدا با طرح پرسشی بدیهی صحبت های خویش را شروع کرد و اظهار داشت: ضروریست که یکبار دیگر سوال نماییم که صنایع دستی چیست؟ سوال مثل امر بدیهی است که می دانیم صنایع دستی چیست. ما از زمانیکه عنوان صنایع دستی را به کار بردیم، نمی دانستیم که صنایع دستی چیست. چون اگر می دانستیم که صنایع دستی چیست، به آن صنایع دستی نمی گفتیم. ما اطلاعات راجع به صنایع دستی زیاد داریم، فکر نمی کنم مثلاً ۷۰ سال پیش چند صنعت داشتیم، امروز می دانیم مثلاً ۲۹۹ صنایع دستی داریم ولی در گذشته می دانستیم راجع به چه چیزی صحبت می نماییم، اما امروزه نمی دانیم.
او اضافه کرد: ما امروز رشته صنایع دستی را در دانشگاه های خود و فضای آکادمیک داریم و اشخاصی که تحصیلات دانشگاهی دراین خصوص دارند، اما نمی دانیم در رابطه با چه چیزی صحبت می نماییم. اما در گذشته این طور نبود و می دانستند این صنایع چیست. سازمان صنایع دستی سال ها جزو وزارت صنایع بود، با کارشناسان وزارت صنایع صحبت بسیار کردم، یکی از اشخاصی که به لحاظ نظری وارد بود، در جلساتی که برگزار می شد، گفت «ما ۸۰ سال است که در حوزه صنایع سرمایه گذاری می نماییم، ولی متاسفانه کشورمان صنعتی نشده است. انگار کشور ما بضاعت صنعتی شدن ندارد.»
عضو پیوسته فرهنگستان هنر اشاره کرد: صنایع دستی، صنعت است، اما صنعتِ پیش از انقلاب صنعتی است. مگر انگلیس که در آن انقلاب صنعتی اتفاق افتاد، آیا صنعت پیش از انقلاب صنعتی داشت؟ که استدلال می کند که بانی انقلاب صنعتی است. اتفاقا ایران یکی از مهم ترین منابع تولید ثروت در آن، صنعت بود، اما چه صنعتی؟ صنعت پیش از انقلاب صنعتی. اقلام در ارتباط با صنعت در این کشور ۳۰۰ عنوان است که می تواند مدعی باشد.
او اظهار داشت: حقیقت چیست؟ چه چیزی را شهادت می دهد، ما اطلاعات زیادی داریم که به جا نمی آوریم. ما صنایع دستی را به جا نمی آوریم. ایران پیش از انقلاب صنعتی، یکی از صنعتی ترین کشورهای جهان بود. ما در فاصله میان کاشان و نطنز، محوطه تاریخی با عنوان اریسمان داریم که از ۶۲۰۰ سال تا ۴۲۰۰ سال پیش شهری صنعتی بود که آن زمان تمدنی در چین و هند وجود نداشت، چه برسد به اروپا. مردمی که آنجا زندگی می کردند، ارتزاق آنها از طریق صنعت بود، نه از طریق دامداری یا کشاورزی. به لحاظ قدمت جایگاه با اهمیتی داریم در شهر سوخته هم لوازمی تولید می شد که حاصل صنعت بود.
بهشتی در رابطه با تولیدات صنعتی امروز اظهار داشت: صنعت امروز چه چیزهایی برایمان تولید می کند؟ وسایلی که به شکل روزمره از آن استفاده می نماییم. صنایع خودروسازی، برودتی، گرمایش، ظرف و ظروف، پارچه و... همه این ها در ۲۹۹ رشته گذشته مان بوده و هیچ موضوعی نبوده که قبلا به آن نپرداخته باشیم و احتیاجات روزمره ما را تأمین می کرده است، اما این ها در ارتباط با دوره پیش از انقلاب صنعتی بوده است. صنایعی که در ایران بودند از چه جنس صنعتی بودند؟ می خواهیم آنرا با معیارهای امروزی بسنجیم. در متون می خوانیم که در هند، اصفهان و شام «فولاد جوهری» تولید می شد. نسبت فولاد جوهری به فولاد معمولی مانند نسبت الماس به خرمهره است. امروز در اصفهان ذوب آهن و فولاد مبارکه داریم که از جنس خرمهره اند نه از جنس الماس. مانند پارچه، که انواع آنرا می بافتیم و نوعی پارچه ای در گذشته می بافتیم که واحد اندازه گیری آن مثقال بود، نه متر و ذرع. بدین سبب که صنعت در ایران، صنعت کیمیاگرانه بود، صنعتی که اجزا را به صلح می رساند و با صلح آنها یک پیکره جدید به وجود می آورد و امروزه این مساله را درک نمی کنند.
او اضافه کرد: ما از دل این صلح آفرینی، فرش، معماری و خیلی از هنرهایمان را خلق می کردیم. ما اصطلاحی در تمام صنایع داریم به عنوان مصالح و اگر می خواهیم چیزی را درست نماییم، باید مصالح آنرا تهیه نماییم. چون تحولی در ماده به وجود می آورد که به صلح می رسد.
عضو پیوسته فرهنگستان هنر تصریح کرد: دانش، خلاقیت جز لاینفک هنرمندان ایرانی بود. در سال ۶۲۱ قمری، مغول ها به کاشان حمله کردند، مسلما به آنها آسیب و خسارت زیادی وارد کردند اما در سال ۶۲۳ قمری، محراب مسجد عمادی ساخته شد. چونکه مغول ها نمی توانستند به دانش و خلاقیت خسارت وارد کنند. علیرغم بدگویی که بر ضد کشورمان ایجاد کردند، کف تالارهای آنها، پر از فرش ایرانی است چونکه مانند عطر می ماند و هنر ایرانی مانند عطر می ماند.
او اضافه کرد: صنایع پیش از انقلاب صنعتی در ایران، صنعتی کیمیاگرانه و شاعرانه بود و مهم ترین خاصیت هنر ایرانی، تصرفت جوهری است که کسی نمی تواند در رابطه با آن کاری کند. اگر به بررسی تحولات هنری در ایران بپردازیم در مسجد جامع اصفهان، هزار سال تحولات را می بینیم، چونکه اتصال به ریشه برقرار است، اما امروزه نتوانستیم این اتصال را به خوبی حفظ نماییم. یک درخت، در خلال سال شاخه و برگهایش را از دست می دهد، اما تنه و ریشه آن هیچ گاه از بین نمی رود. در حوزه صنایع دستی و هنرهای سنتی مان باید ریشه و تنه را حفظ نماییم و آنرا معاصر نماییم و به درک عمیق هنری آن برسیم.
در ادامه این جلسه، مریم جلالی، معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی با اشاره به صحبت های سید محمد بهشتی، به سخنرانی پراخت و اظهار داشت: حقیقتا ما از سوال می ترسیم و در دام توصیف گرفتار می شویم. همه چیز را یا خیلی بد توصیف می نماییم یا خیلی خوب و این دوگانه باعث می شود تا ما در توصیف بمانیم و به تبیین آن نپردازیم.
او اشاره کرد: سه گانه ای که من همیشه در مطالعات فرهنگی به آن دقت نظر داشتم، بینش، نگرش و منش بوده است که به عنوان خط نشان ما برای پیوستار فرهنگی است. این سه گانه در گذشته به عنوان نظام شبکه ای، میان هنرمندان و صنعتگران ما و حتی در موسیقی ما وجود داشته و در تمامی سطوح قابل رویت بوده است.
معاون صنایع دستی کشور اشاره کرد: حقیقتا صنایع دستی ایران، صنایع مستظرفه بوده که ظرافت ها باید از مرز توصیف، خویش را رها کند و به مرز تبیین راه یابد. هم در نظام نامه نگرشی که در صنعتمان اتفاق بیفتد و هم در منش که در مصرف تجلی پیدا می کند. فضایی که برای صنعت ما ایجاد شده، بینش را از دست دادیم و باورمندی ها و آداب زندگی و در هم تنیدگی را نداریم و بینش ها، منطبق بر نگرش ها نیست و در جهانی زندگی می نماییم که در عین حالی که شتاب دارد، ایستاست. این به سبب خاموشی معناست. امروز تمرکزمان روی تولید است نه روی مصرف فرهنگی و ما باید بتوانیم به سلیقه سازی تولیدات فرهنگی بپردازیم.
جلالی در انتهای سخنان خود اشاره کرد: باید بتوانیم دوره ی جدید و قدیم را به هم متصل بکنیم. در خوش بینانه ترین شکل ممکن، دنبال نخ تسبیح هستیم، در معاصرسازی باید به دنبال چیزی باشیم که عناصر غیر متجانس را تبدیل به یک پیکره واحد کند. هنر ایرانی این کار را انجام می داده، ما سبک نداشتیم، آداب زندگی داشتیم. چون آداب برخاسته از انگاره هایی خانواده محور و زیر ساخت هایی است که همه در آن دخیل هستند. این تفکیک از حصیر تا طلا و از هنرمند تا تاجر معنا می یابد. هنرمند، خلق اثر می کند، صنعت گر تولید کالا می کند و بازارگرد فروش محصول. اما امروز صنعتگر کوشش صنعتی دارد و خویش را هنرمندی می داند که خلق هنری دارد و مبتنی بر تامل این کار را انجام می دهد.
محمد علی رجبی، رئیس گروه صنایع دستی فرهنگستان هنر، در ادامه در رابطه با ارتباط سنت با هنر صنایع دستی توضیح داد: هر شغلی ایجاد صنعتی می کند، اما آیا همه آنها هنر است؟ هنرهای صناعی یکی از شاخه های فهم هنرهای سنتی است. پس برای فهم هنر باید سنت را فهمید.
رجبی اضافه کرد: سنت سه خصوصیت عمده دارد، یکی این که ریشه در قدیم دارد، ریشه در زمان دارد و ناگفته برای آینده می گذارد. تداوم هنرهای سنتی به این خاطر است که علمش را از خداوند می گیرد، پس هنر در هر زمانی نو است. به همین خاطر نگاه به آینده دارد و زمینه ای می گذارد تا آیندگان، هنر را با حفظ همان اصول ادامه دهند.
او با تأکید بر این که هنر روی به حقیقت دارد، اضافه کرد: هنر مانند قلب همیشه روی به یک حقیقت دارد؛ قلبی که ادعا کند به دو جا وابسته است، قابل قبول نیست. هستی شناسی هنر سنتی، به حق شناسی آن برمی گردد. ما از فتوت جدا افتاده ایم و آن ریشه اصلی که حقیقت بود را فراموش کرده و به مظاهر می پردازیم. هنگام نوآوری مطابق آن چه دکتر بهشتی گفتند به سراغ مظاهر می روند و از اصول پرهیز می کنند.
رئیس گروه صنایع دستی فرهنگستان هنر اضافه کرد: واسط فرهنگ و تمدن، ریاضی است و ادبا هم فهمیده بودند ریاضی را باید از حروف گرفت. فرهنگ در حوزه های دیگه تبدیل به ماده می شود و معماری، صنایع دستی و هنرهای دیگر خلق می شود، بسیاری از این ها هم اکنون از بین رفته است.
محسن طباطبایی، معاون گروه اقتصادی مردمی با هلدینگ نیک اندیشان تاجر پارسه، به سخنرانی پرداخت و اظهار داشت: این صنعت از کمبود نگاه اقتصادی و فرهنگی درست رنج می برد. اگر این دانش از ذهن و دل پیشکسوتان کشورمان به نسل جوان انتقال پیدا کند، مسیر توسعه این صنعت شکل خواهد گرفت.
او افزود: ما از تولید تا حمایت اشخاصی که در این صنعت فعالیت می نمایند، فعالیت داریم. آنهایی که به حوزه بین رشته ای صنایع دستی و دیگر حوزه ها مثل پوشاک و صنایع غذایی ورود کردند، در کنار آنها هستیم تا به پایداری شان کمک نماییم. شرکت پارسه از زیر مجموعه گروه اقتصاد مردمی است و در زمینه دفاع از تولید تا بازاریابی و فروش همیار تولیدات هستیم.
طباطبایی، افزود: خیلی از تولیدکننده ها خودشان بدنبال بازاریابی هستند و طبق صحبت های خانم دکتر جلالی این سبب شده تولیدکننده، نتواند صرفاً بر تولید تمرکز کند و خودش را هنرمند هم بداند. به همین خاطر ما اینجا حاضر شدیم تا دغدغه بازاریابی را برای تولیدات هنری رفع نماییم.
در این مراسم همینطور غفور اسکندری سبزی، در رابطه با خوشنویسی به خط تعلیق به سخنرانی پرداخت و از استادانی که از گذشته به این نوع خط می پرداختند، یاد کرد.
در ادامه این مراسم هم استاد مازیار حیدری که در اولین کلک خیال انگیز به عنوان پیش کسوت هنری، تجلیل شده بود، قطعه ای با عنوان مقام طرز رستم اجرا کرد. طرز رستم، یکی از مقام های باستانی و مجلسی ساز تنبور است که روایتگر سوگ زال، پدر رستم، در هنگام کشته شدن پسرش رستم است.
پایان مراسم با حضور علیرضا اسماعیلی، دبیر فرهنگستان هنر، ناهید عبدی، معاون پژوهشی فرهنگستان هنر، مهدی مکی نژاد، دبیرعلمی همایش، محمدعلی رجبی، عضو پیوسته و محسن طباطبایی، معاون یاس پارسه، از غفور اسکندری سبزی (خط تعلیق)، حسین تنکابنی (آرایه های معماری)، محمد ذهب صنیعی (زیور آلات سنتی)، ماشاء الله روزپور (هنگر و قفلساز رمزدار)، حسینعلی سعادتی راد (نوازنده کرنا و سُرنا)، مسعود شیشه گر (کاشی ساز)، حاج محمد قماش باف (نازک باف و پارچه باف)، حسن مشکین فام (پژوهشگر هنرهای سنتی، نقاش و موزه دار)، اسدالله مریم آبادی (خیمه دوز و پوش دوز)، سمیه اربابی (ملیله کار) و محمد سررشته (زرین فام) تجلیل کردند.
گشایش بخش کارگاهی هنرهای سنتی و صنایع دستی در رواق هنر فرهنگستان هنر آخرین بخش این همایش بود که این کارگاه تا ۳۰ خرداد ۱۴۰۴ ادامه دارد.
منبع: asarnews.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب