حریم خصوصی و معنویت در حج كم شده است؟
پهپادها در حج!
آثارنیوز: مقامات عربستان سعودی اعلام نموده اند امسال برای تامین ایمنی زوار حج، از پهپادها، هوش مصنوعی و سایر فناوری های پیشرفته استفاده می نمایند. اما این اقدام، در کنار مزایایی که دارد، نگرانی هایی نیز در حوزه هایی چون حریم خصوصی داده ها، اقدامات مخرب سایبری و حتی تبدیل یک سفر معنوی به «تجربه ای سایبری» به وجود آورده است.
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، در حج امسال عربستان سعودی با بهره بردن از فناوری هایی مانند پهپادهای حرارتی، هوش مصنوعی و روبات های چندزبانه تلاش دارد ایمنی و کارایی مراسم را افزایش دهد. اما این نوآوری ها، نگرانی هایی نیز درباره ی نقض حریم خصوصی، نبود شفافیت قانونی و کاهش معنویت این سفر روحانی مطرح کرده است.
امسال، پهپادهایی با تصویربرداری حرارتی و روبات هایی که سفارش های دینی ارائه می دهند، در حج حضور دارند. حدود ۱۰ سال پیش، موبایل یک معجزه تکنولوژیک برای زوار به شمار می رفت و حدود یک قرن پیش، اتومبیل پیشرفته ترین فناوری بود که در موسم حج به کار گرفته می شد.
حج، یکی از بزرگ ترین تجمعات انسانی در جهان، مراسمی است که هر مسلمان بالغ و توانمند باید دست کم یک دفعه در طول زندگی خود آنرا انجام دهد. این مراسم امسال از ۴ ژوئن (۱۴ خرداد) در عربستان سعودی شروع شده و تا ۹ ژوئن (۱۹ خرداد) ادامه خواهد داشت. در طول این مدت، تا حدود ۲ میلیون زائر از بالاتر از ۱۸۰ کشور جهان در مجموعه ای از مراسم های مذهبی در شهر مکه شرکت می کنند.
اما تجمع این تعداد انبوه انسان در محدوده ای نسبتاً کوچک در گذشته مشکلاتی جدی بدنبال داشت. در سالیان ۱۹۹۰ و ۲۰۱۵، هزاران نفر در اثر ازدحام جمعیت جان باختند. سال قبل بالاتر از ۱۳۰۰ نفر به سبب گرمای شدید جان خودرا از دست دادند؛ چونکه زوار به طور معمول روزانه تا ۶۵ کیلومتر در دمایی بین ۴۰ تا ۵۰ درجه سانتی گراد پیاده روی می کنند.
در حج مواردی چون آتش سوزی، تظاهرات، خودکشی، ریزش ساختمان ها و بیماریهای واگیردار نیز گزارش شده و مشکلات رایج تری چون گم شدن افراد یا مسایل پزشکی هم همیشه وجود داشته است.
باتوجه به این پیشینه، تعجبی ندارد که مقامات سعودی بدنبال استفاده از فناوری برای مدیریت بهتر جمعیت و ارائه خدمات مطلوب تر به زوار باشند. امسال عربستان از پهپادهای مجهز به تصویربرداری حرارتی، هوش مصنوعی و فناوری تشخیص چهره بهره برده است تا مطمئن شود فقط افرادی که مجوز رسمی حج دارند، وارد مناطق مناسک حج می شوند.
مرگ ومیرهای سال قبل بیشتر مربوط به زائرانی بود که بدون مجوز رسمی در مراسم حضور یافته بودند و در نتیجه به خدماتی مانند پناهگاه های مجهز به تهویه مطبوع در گرمای شدید دسترسی نداشتند.
آیا فناوری می تواند ایمنی را افزایش دهد؟
برای ممانعت از ازدحام، وب سایت «نُسک» (Nusuk) و اپلیکیشن موبایلی آن، امکان نام نویسی و ورود به مناطق خاص در زمان های مشخص را برای زوار فراهم می سازد. سامانه نسک شامل کارت شناسایی الکترونیکی و دستبند هوشمندی است که اطلاعاتی چون هویت زائر، برنامه سفر، وضعیت مالی، سلامت و محل اقامت او را دربر دارد. حمل این کارت در تمام مدت حج الزامی است و برای دسترسی به حمل و نقل و سایر خدمات مورد استفاده قرار می گیرد.
تعدادی از دستبندها دارای ردیابی موقعیت مکانی هستند، میزان اکسیژن خون و ضربان قلب فرد را پایش می کنند و حتی امکان درخواست کمک پزشکی را فراهم می کنند.
از دیگر تکنولوژی های جدید حج امسال می توان به روبات هایی اشاره نمود که بازدیدکنندگان را در اماکن مذهبی راهنمایی می کنند، آب یا قرآن توزیع می کنند یا به ۱۱ زبان مختلف مشاوره می دهند. همین طور خیابان ها و مسیرهای جدیدی با سطح منعکس کننده بیشتر نور (و در نتیجه خنک تر) برای آسایش بیشتر زوار تولید شده اند. افزون بر این، لباس احرام ویژه ای با پارچه ای پیشرفته طراحی شده است که دمای بدن زائر را تا ۲ درجه سانتی گراد خنک تر نگه می دارد.
تمام این فناوری ها، نظارت ها و محاسبات الگوریتمی پیشرفته برای افزایش ایمنی مراسم و کاهش احتمال حوادث غم انگیز به کار گرفته شده اند. اما با افزایش حجم فناوری، نگرانی ها درباره ی حریم خصوصی داده ها، نظارت دولتی و تهاجمات سایبری نیز بالا رفته است.
نگرانی ها درباره ی حریم خصوصی و نظارت
زینب اسماعیل، پژوهشگر و سردبیر سازمان حقوق دیجیتال «SMEX» در لبنان می گوید: «همه این فناوری ها الزامی هستند و آنهایی که آنها را نپذیرند، اجازه انجام حج را ندارند. در کنار این، قانون صیانت از داده های شخصی عربستان که تنها بطور ناقص با استانداردهای بین المللی هماهنگ است و شامل خلاها و مفاد نگران کننده ای می شود، سبب افزایش نگرانی ها درباره ی ایمنی و حریم خصوصی داده های زوار شده است.»
مقامات سعودی معتقدند که نگرانی درباره ی حریم خصوصی می تواند فدای ایمنی مراسمی با این ابعاد عظیم شود.
اما مروا فاتافتا، مدیر سیاستگذاری سازمان بین المللی «Access Now» در عرصه خاورمیانه و شمال آفریقا، با این رویکرد مخالف است. او می گوید: «صرف نظر از توجیه مقامات سعودی، آن چه بیش از تمامی نگرانم می کند، فارغ از خود فناوری، این است که این ابزارها در کشوری به کار گرفته می شود که حاکمیت قانون در آن ضعیف، شفافیت ناکافی و پاسخ گویی دولتی حدودا وجود ندارد.»
این پژوهشگر فلسطینی به دویچه وله اظهار داشت: «بررسی و حسابرسی این فناوری ها برای کشف مشکلات بسیار دشوار است و افراد هم در عمل نمی توانند درباره ی استفاده از آنها پرسشی مطرح کنند. زوار حج در موقعیتی نیستند که بگویند «من نمی خواهم داده های بیومتریکم را بدهم».»
شفاف نبودن شرایط استفاده از داده ها
در وضعیت استفاده از اپلیکیشن نُسک، اطلاعات دقیقی درباره ی مدت زمان نگهداری داده های شخصی زوار ارائه نشده یا تناقض هایی دراین خصوص وجود دارد. دویچه وله برای کسب اطلاعات بیشتر با اداره ملی مدیریت داده و سازمان داده و هوش مصنوعی عربستان تماس گرفت، دو نهادی که آدرس ایمیل برای پرسش های عمومی ارایه کرده اند. اما هیچ کدام از ایمیل ها پاسخی دریافت نکردند.
یکی از پیام ها حتی با پاسخ «ظرفیت صندوق پستی پر شده است» برگشت خورد.
از سال ۲۰۲۳ عربستان دارای قانون صیانت از داده های شخصی است، اما همانطور که زینب اسماعیل اشاره نمود، چارچوب حقوقی فعلی اجازه می دهد قوانین به شکلی تفسیر یا دست کاری شوند که منافع دولتی را بر حقوق بشر ترجیح دهند.
نگرانی ها فقط مربوط به سوءاستفاده احتمالی از داده های میلیونها زائر توسط مقامات داخلی عربستان نیست. افزایش وابستگی به فناوری برای کنترل و نظارت بر زوار حج، بطور کلی لطمه پذیری بیشتری ایجاد می کند، برای اینکه نقاط ضعف بیشتری برای نفوذ هکرها به وجود می آید. عربستان سعودی و سایر کشورهای خلیج فارس همچون قربانیان اصلی جرایم سایبری در جهان به شمار می روند.
نخستین پلت فرم نام نویسی زوار در عربستان با نام «مطوف» ازطریق یک شرکت خصوصی اداره می شد و بطور غیرمنتظره ای اسپم هایی برای کاربران ارسال کرد. سپس در سال ۲۰۲۲، اپلیکیشن دولتی نُسک جایگزین آن شد. اما تنها یک سال بعد، کارشناسان امنیت سایبری داده های واردشده در این پلت فرم را در وب سایت های غیرقانونی فروش اطلاعات شخصی کشف کردند.
کاهش معنویت، افزایش تجربه دیجیتال
تکنولوژی های جدید نگرانی دیگری نیز به همراه دارند؛ آیا این سطح از تکنولوژی، از معنویت منحصر به فرد حج نمی کاهد؟
برمبنای پژوهشی که در سال ۲۰۱۸ توسط دانشگاه مرکزی لانکاشر بریتانیا انجام شد، ممکنست این اتفاق روی دهد.
زوار شرکت کننده در این مطالعه از رفتار دیگران در اماکن مقدس شکایت داشتند، همچون گرفتن سلفی، صحبت با تلفن همراه هنگام انجام مناسک و برخورد توریستی بجای برخورد مؤمنانه. یکی از افراد مصاحبه شونده حتی اظهار داشته بود: «گوشی های هوشمند، شیطان چهارم در حج هستند»، اشاره ای به مناسکی که در آن سه نماد شیطان سنگسار می شوند.
قطار سریع السیر به مکه با ظرفیت روزانه ۳۰۰ هزار نفر
منبع: آثارنیوز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب