در میزگردی تخصصی مطرح شد؛
ثبت جهانی بسطام موانع و راهکارها
آثارنیوز: مجموعه تاریخی بسطام متشکل از مقبره بایزید بسطامی، امامزاده محمد(ع)، ایوان اولجایتو و... با قدمتی دیرین، سال ها در انتظار ثبت جهانی است.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها: بسطام شهر کوچکی در شش کیلومتری شمال شاهرود است قدمت آنرا از یافته های تپه چخماق و آثار به دست آمده ۹ هزار سال تخمین می زنند و آثاری با قدمت بیش از ۷۰ قرن در این منطقه یافت شده است. بسطام دارای یک محور مهم فرهنگی، گردشگری و میراثی است مجموعه ای شامل امامزاده محمد (ع) و مقبره بایزید بسطامی که تاریخ دفن آنرا قرن سوم هجری دانسته اند تا امامزاده و ایوان اولجایتو و … که کم کم طی سالهای قرن چهارم، هشتم و دوران ایلخانان به آن افزوده شده است.
مجموعه ای فاخر و بسیار قدیمی و کم نظیر که طی سالهای اخیر بسیار در گیر و دار ثبت جهانی قرار داشته و مسئولان مدام پیرامون آن وعده می دهند. ثبت یک بنای تاریخی اما روز به روز دشوارتر می شود و زمان نیز روز به روز می گذرد. زمانی طلایی که اگر یک دهه قبل عزم و اراده کافی برای ثبت جهانی مجموعه تاریخی بسطام وجود داشت امروز شاهد تحقق این امر بودیم. موضوعی که می تواند نام بسطام را بار دیگر بر تارک ایران زمین، به طنین در بیاورد و این قطب عرفان، به قطب گردشگری نیز بدل شود.
یک ثبت و هزار دشواری
مجموعه تاریخی بسطام تا حالا برای این شهر کوچک تنها عنوان «شهر نمونه گردشگری» را به دنبال داشته است عنوانی که بیش از هر کس دیگر، ساکنان شهر بسطام، نمادین بودن و بی خاصیت بودنش را درک کرده اند چونکه شهر حتی به لحاظ تعمیر نیمکت های فلزی پارک ها و افزودن چند سطل زباله جهت استفاده گردشگران هم رشد نداشته است.
این امر برای شهری که میزبان زادالعارفین بایزید بسطامی و محمد (ع) فرزند امام جعفر صادق (ع) است، نه فقط در خور شأن نیست بلکه نمود بارزی از فقدان تخصص کافی و عزم و اراده در میان مدیران بومی و محلی و همین طور مدیریت کلان استان سمنان است. شهری که از گردشگری تنها یک نام نصیبش شده و اگر جمعیت ترکمن های اهل تسنن که ارادتی به بایزید بسطامی دارند را کنار بگذاریم، تعداد کل گردشگران جذب شده در شهر بسطام، به واقع ناچیز خواهد بود.
نشست تخصصی ثبت جهانی مجموعه تاریخی بسطام با حضور ساشا ریاحی مقدم رییس اداره ساماندهی امور پایگاه های ملی و جهانی و همین طور امیر کرم زاده مدیرکل میراث فرهنگی استان سمنان و حامد عادل مدیر پایگاه میراث فرهنگی بسطام و خرقان و تعدادی از موثران این شهر نمونه گردشگری انجام شد که در ادامه ماحصل این میزگرد را در خبرگزاری مهر استان سمنان می خوانید:
الزامات ثبت جهانی
ریاحی: در سالهای قبل محدودیت در ارائه پرونده های ثبت جهانی به سازمان بین المللی یونسکو وجود نداشت یعنی هر کشوری هر تعداد آثار، شامل تاریخی و فرهنگی را که ارائه می کرد مورد بررسی قرار می دادند باتوجه به درخواست های زیادی که کشورها داشتند و از سویی کمبود منابع،، سازمان بین المللی یونسکو کم کم این سهمیه را کاهش داد.
امروزه هر کشور فقط یک اثر را می تواند پیشنهاد دهد حتی اگر برای ثبت جهانی باشد، حال این اثر می خواهد اثر طبیعی باشد یا فرهنگی؛ پس فرصت برای ثبت آثار جهانی بسیار محدود شده و هر اثری که بخواهد برای ثبت جهانی معرفی شود باید با فرصت زیاد آن اثر را مورد بررسی و انتخاب قرار دهیم و بطور قطع این اتفاق برای اثری رخ می دهد که آماده تر باشد و مشکلات کمتری نیز داشته باشد.
در این شرایط بطور قطع ما آثاری را مجبور هستیم انتخاب نماییم که بهترین شرایط را دارند چونکه تنها یک سهمیه داریم، سه مورد است که یونسکو نیز بر آن تاکید دارد که حتما می بایست وجود داشته باشد تا بتوانیم اثر را معرفی نماییم. اولاً اصالت و یکپارچگی آن اثر است که جزو ارزش های برجسته شمرده می شود. امکان دارد اثری از اول که در لیست قرار می گیرد تا آن زمان که پرونده آن برای ارزیابی آماده می شود اصالت و یکپارچگی خودرا دست خوش مشکلاتی ببیند پس نه این اثر را انتخاب و نه در فهرست موقت می گذاریم و وقتی این پرونده یونسکو ارائه داده می شود از فهرست حذف می شود.
ثبت را رسالت خودمان می دانیم
کرم زاده: برای ما مهم این است که در این برهه تاریخی چگونه می توانیم رسالت واقعی خودمان را در زمینه بناهای تاریخی جامه عمل بپوشانیم چونکه ایران توانمندی های بسیاری در حوزه ثبت جهانی دارد.
خرسند هستیم که زیرساخت های مختلفی در کشور، روستاها و مناطق محروم ما اتفاق افتاده و امروز مطالبه جدیدی از سطح دانش و آگاهی و خردمندی به وجود آمده است که به بناهای تاریخی باید ارزش قائل شود حفظ نماییم و به نسل های آینده منتقل نماییم.
با بودجه های دولتی که داریم و دست اندازی هایی که در گذشته به علت ناآگاهی ما در برخی از بافت ها و بناهای تاریخی ما انجام شده، با مشکل مواجه هستیم. اداره کل میراث فرهنگی استان در کنار مطالبه گران و علاقه مندان به میراث فرهنگی، موضوع ثبت جهانی بسطام و خرقان که بیش از ۱۷ سال در انتظار ثبت جهانی است را پیگیری خواهدنمود چونکه رسالت همه ما نگهداری و پاسداشت بناهای تاریخی و تحویل این میراث باارزش به آیندگان است.
باید مردم را همراه کرد
ریاحی: البته یک نکته را باید افزود و آن این که دیگر موضوعی که مورد تاکید سازمان یونسکو قرار دارد این است که که آثار معرفی شده باید بصورت مطلب فرهنگی یا آثار فرهنگی ارائه شود وقتی یک اثر را به سازمان یونسکو ارائه دادی از مطلب مشابه آن باید خودداری کرد چون سهمیه کمی داریم و باید به سراغ اثر دیگری با رویکرد جدید و متفاوتی باشیم تا شانس ثبت را بالا ببریم.
مسئله دیگری که اخیراً مورد تاکید است جامعه محلی است، این که اثر با خود مردم روبرو است دارای اهمیت است پس مهمست که نگرش مردم انجمن ها و بخش های خصوصی در این خصوص چیست. باید همه مردم و مسئولان و سمن ها و … مطالبه گر باشند اخیراً در نوروز به شهرستان نقده در آذربایجان شرقی رفته بودم که مطالبه گری ثبت جهانی تپه حسنلو که از آثار بسیار مهم کشور است را دارند پس باید گفت تنها یک هزار جلد کتاب درباره ی این اثر نوشته شده و معماری ایران از آنجا آغاز می شود.
در تعطیلات نوروز طبق دستور وزیر با شهردار نماینده فرماندار و همه مسئولان جلسه انجام شد و بیان نمودند که چه اقداماتی انجام دهیم تا این اثر ما ثبت جهانی شود و اشتیاق نشان دادند پس اگر همین روند را طی کنند تا سال دیگر به ثبت جهانی می رسد.
برخی از مواتع
عادل: مجموعه تاریخی بسطام شامل آثار ارزشمندی از دوره های تاریخی مختلف و سبک های معماری متنوع، یکی از مجموعه های بی نظیر در سطح کشور است و از سال ۲۰۰۷ در فهرست انتظار آثار ثبت جهانی در یونسکو با کد ارجاع ۵۱۹۸ قرار گرفته است.
مجموعه تاریخی بسطام حداقل سه معیار از معیارهای ده گانه ثبت جهانی یک اثر را کسب کرده که در نوع خود قابل توجه بوده و بقیه معیارهای موجود نیز مربوط به میراث طبیعی یا ناملموس است.
علاوه بر مجموعه تاریخی بسطام، برج و باروی تاریخی شهر نیز در پرونده موقت در فهرست انتظار، ثبت شده که متأسفانه در سالهای اخیر به شکل غیر قانونی ساخت و سازهای خارج از ضوابط موانعی را برای ثبت به وجود آورده است.
در حریم مجموعه نیز ساختمان های با ارتفاع بدون مجوز و نماهای غیر متعارف به چشم می خورد که نیازمند دقت بیشتر در زمان صدور پروانه و پایان کار و همین طور نظارت در حین ساخت است که امیدوار هستم با همت مسئولان و جامعه محلی شاهد ثبت جهانی بسطام و خرقان در آینده بسیار نزدیک باشیم.
به گزارش آثارنیوز به نقل از مهر، ثبت جهانی مجموعه تاریخی بسطام درگیر و دار برخی مشکلات است برای مثال اختلافاتی بین میراث فرهنگی و اوقاف و امور خیریه وجود دارد، از طرف دیگر یک مجتمع تجاری در عرصه این مکان تاریخی بنا شده که می تواند دراین زمینه دردسر ساز باشد. همین طور آویزان کردن چراغ و ریسه، بنر و پارچه نوشته و… توسط امنا در سالهای اخیر بارها و بارها از طرف میراث فرهنگی به عنوان یک ایراد تلقی شده است از طرف دیگر اوقاف و امنا نیز بر این باورند که انتفاع امامزاده را نمی توان از مردم دریغ کرد و باید الزامات قانونی رعایت شود. حال باید دید که با این اوصاف چه زمانی شاهد تحقق ثبت جهانی بسطام خواهیم بود.
منبع: آثارنیوز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب