مهر بررسی می كند؛
بناهای تاریخی گیلان در سایه سار ویرانی
آثارنیوز: گیلان علاوه بر طبیعت بسیار زیبا از آثار تاریخی ارزشمندی نیز برخوردارست که طی سالهای قبل در سایه بی توجهی خطر ویرانی و تخریب این بناها را تهدید می کند.
خبرگزاری مهر - گروه استان ها- مریم ساحلی: ردپای تاریخ در گیلان مهجور مانده است. کسی نیست که نداند، آواز پرندگان حوالی اسپی مزگت، غزلی اندوهبار است که بر این گنجینه باارزش می نشیند. و نمی گردد در ساغریسازان رشت قدم زد و حمام حاجی را دید و برای باقی مانده نقش و نگار نشسته بر کاشی های نصفه و نیمه سردرش آه نکشید. راستی کاشی های رنگین حمام مریان تالش کجاست؟ چه کسی می تواند تنهایی غم انگیز فانوس دریایی پیر انزلی را در محاصره ساختمان های بلند و همین طور گرند هتل رو به فروپاشی این شهر ساحلی را ببیند و غمگین نباشد. راستی چه کسانی صدای نفس های به شماره افتاده همه قلعه ها، پل ها، گورستان های تاریخی و بناهایی که تازیانه گذشت روزگار و طمع و بی مبالاتی انسان ها بر آنها فرود آمده را نمی شنوند.
بی تردید گیلان، سرزمین جنگل های باستانی هیرکانی، بر تن سبز خویش رد پایی تماشایی از تاریخ دارد. رد پایی که غریب مانده و به مرور محو می شود. شناسایی بیش از ۱۵۰۰ محوطه باستانی در گیلان و شهرت جهانی برخی از آثار به جامانده از پیشینیان در این خطه روایتی روشن از میراثی باارزش است اما این گنجینه گرانبها تا چه اندازه پاس داشته می شود؟
ضرورت صیانت از بناهای تاریخی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان در اینباره اظهار نمود: استان گیلان به لحاظ بهره مندی از میراث تاریخی گسترده و وجود بافت تاریخی در شش شهرستان و همین طور محوطه های متنوع تاریخی که با برنامه ریزی های معاونت میراث فرهنگی تعداد قریب به اتفاق آنها در لیست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده، از ظرفیت قابل توجهی برخوردار می باشد که نیاز است با حمایت های گسترده در حفاظت و ساماندهی آن اقدامات لازم انجام پذیرد.
و البته روز ۱۸ خرداد امسال خبر تشکیل اولین انجمن میراث فرهنگی کشور به ریاست استاندار گیلان متعاقب ابلاغ دستور وزرای کشور و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی منتشر شد. ولی جهانی در اینباره نیز اظهار داشت: این انجمن، نهادی ملی- فرهنگی، شبه دولتی و غیرانتفاعی بوده که به استناد اساس نامه وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تحت نظارت این وزارت خانه بر حسب ضرورت و به تشخیص در مراکز استان ها، شهرستان ها، شهرها، بخش ها، دهستان ها و روستاهای کشور به نام محل مورد نظر تشکیل می شود.
جهانی همین طور خاطرنشان کرد: این انجمن برای اولین بار در استان گیلان و با حمایت های استاندار تشکیل شده و در گام های بعدی در شهرستان ها، بخش ها، دهستان ها و روستاها تشکیل خواهد شد.
وی افزود: همچون اهداف تشکیل این انجمن ها، آگاهی بخشی و تشویق جامعه به حفظ ارزش های میراث فرهنگی، جلب مشارکت های عمومی، همکاری با مراجع ذی صلاح برای برخورد با متخلفان، بررسی و ارائه مشاوره فرهنگی و اجتماعی بمنظور اجرای مطلوب برنامه ها، پیشنهاد راهکارهای عملی برای پیشگیری از هرگونه اقدام غیرقانونی در حوزه حفاری های غیرمجاز، همکاری با کارشناسان متخصص، ایجاد ارتباط میان دستگاههای اجرائی و انجام سایر امور در رابطه با حوزه های تخصصی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است.
و اما در این مورد که متولیان مربوط با حوزه میراث فرهنگی استان همانند کنشگران این عرصه، رسانه ها و علاقمندان به میراث فرهنگی بر اهمیت صیانت از آثار میراثی تاکید دارند، تردیدی وجود ندارد اما آنچه پیش روی ما قرار دارد حاکی از این است که وضعیت نگهداری و مرمت این آثار تا کنون مناسب نبوده است.
اوضاع اسفبار نگهداری از آثار تاریخی
«روناک روشن» معمار و مرمت گر در گفتگو با خبرنگار مهر وضعیت نگهداری آثار تاریخی در گیلان را اسفبار و نگران کننده دانست و اظهار نمود: پیش رفتن در راه فعلی چشم انداز روشنی در پی ندارد و بدون انجام اقدامی مؤثر، هر چند اندک نمی توان به بهبود اوضاع و احوال آثار تاریخی در گیلان امیدوار بود.
وی افزود: در حقیقت نیاز است تا با شناخت کافی، برنامه ریزی منسجم و نگاهی بسیار عمیق تر از آنچه که هم اکنون با آن مواجه هستیم، پیش برویم.
روشن با تکیه بر این مورد که نمی توان نگاهی سطحی به مقوله بسیار وسیع آثار تاریخی در گیلان داشت، اضافه کرد: وقتی صحبت از آثار تاریخی به میان می آید بصورت پیش فرض افکار متوجه شهرهایی چون شیراز، اصفهان و تبریز می شود اما در این میان گیلان با داشتن بناهای تاریخی باارزش نادیده گرفته می شود.
وی افزود: واقعیت این است اگر در همین مسیر رو به زوال باقی بمانیم زمانی فرا می رسد که تنها تصاویری از باقیمانده آثار موجود برایمان برجا می ماند؛ ولی با همه این احوال باید امیدوار باشیم تا کوشش های مؤثری برای بهبود اوضاع، شکل بگیرد و دست کم گام هایی کوچک در این راه به سمت جلو برداشته شود.
روشن در ادامه از وضعیت نابسامان قلعه لیسار در تالش به عنوان نمونه یاد کرد و اظهار داشت: تالش یک منطقه تاریخی باارزش هم از نظر مردم شناسی و فرهنگی و هم از نظر ابنیه تاریخی به حساب می آید.
وی با اشاره به اینکه درباره قلعه تاریخی لیسار باید گفت مسیری برای دسترسی به این قلعه از طرف اداره میراث بوجود آمده اما وقتی وارد این قلعه چند طبقه می شویم، می بینیم که ورودی آن با آجر و بندکشی روشن و ناهمگون با باقیمانده آجرهای این اثر به بدترین شکل ممکن مرمت شده و مابقی این بنای بسیار باارزش نیز به حال خود رها شده و حتی آب انبار آن از زباله انباشته است، افزود: در حقیقت این سایت تاریخی بدون انجام کاوش و کوشش برای یافتن رگه های تاریخی، بدون نگهبان و محافظ به حال خود رها شده است.
معمار و مرمت گر بناهای تاریخی در ادامه خاطرنشان کرد: مشکل اینجا است که معیارهای ارزش مادی را برمبنای نفت و طلا و دلار می سنجیم و از یاد برده ایم که آنچه از گذشتگان برایمان باقی مانده سرمایه ای بسیار باارزش است. در حقیقت بناهای تاریخی، جدا از ارزش معنوی دارای ارزش مادی بسیار هستند که البته ما گویا هیچ نوع خلاقیت و هوشی برای نگهداری و بهره مند شدن از آن نداریم.
راهکارها
روشن سخن گفتن و تبیین ارزش های مادی و معنوی آثار و برانگیختن حساسیت متولیان ذی ربط نسبت به اهمیت موضوع را نخست گام در راه حفظ آثار تاریخی برشمرد و افزود: لازم به ذکر است که این مبحث در پیوست مطالبه گری جای می گیرد و می تواند جریان را به سمتی هدایت کند که برنامه ریزی مناسب و اختصاص بودجه مطلوب را در پی داشته باشد.
وی افزود: به عنوان مثال وقتی از مهجور ماندن قلعه لیسار و نابسامانی آن صحبت نماییم و مردم از متولیان مربوطه در اینباره سوال بپرسند، دیگر اقدامات به طراحی یک سایت و قرار دادن چند عکس محدود نشده و ممکنست با ایجاد حساسیت بیشتر تیم قوی تر و اعتبار بیشتری به آن تخصیص داده شود.
معمار و مرمت گر آثار تاریخی اضافه کرد: لیسار تالش بسیار مورد بی توجهی تاریخدان ها، کاوشگران و متولیان میراث فرهنگی قرار گرفته و البته دامنه این بی توجهی به نمایندگان مجلس، شوراهای اسلامی شهر و روستا و حتی مردم توسعه پیدا می کند.
این کارشناس به اهمیت نقش فضاهای آکادمیک در بهبود اوضاع نگهداری از آثار تاریخی اشاره نمود و اظهار داشت: دانشگاهیان می توانند فشار بیشتری روی نهادها و سازمان هایی چون نظام مهندسی، میراث فرهنگی و شهرداری ها داشته باشند تا مطالبه گری موثرتری پدید آید و ضرورت وجود متولی کارآمد حس گردد.
مهجور ماندن بافت های تاریخی
روشن با اشاره به اینکه وقتی از بافت تاریخی سخن می گوئیم منظور تک بناها نیستند بلکه هدف پیوستگی فرهنگ، مردم و زیست انسان ها است، خاطرنشان کرد: این درهم تنیدگی سرمایه ای است که سال ها مورد بی لطفی از طرف میراث فرهنگی، سیستم آموزشی، محیط های دانشگاهی، نظام مهندسی و شهرداری ها قرار گرفته به عنوان مثال در رشت روند تخریب بافت های تاریخی از اواخر دهه هفتاد که چرخه ساخت و سازها سرعت گرفت بیشتر شده است.
وی بناها و بافت های تاریخی جدا از این که به صورتی ظرفیت گردشگری محسوب می شوند، یکی از مهم ترین سرمایه های شهرها به عنوان کیفیت زندگی و الگو هستند. از یاد نباید برد که خودِ کیفیت زندگی یک نوع سرمایه است و به ایجاد رضایت در مردم شهر می انجامد. اما متأسفانه مشاهدات و آمار خصوصاً در ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر به ما نشان می دهند که اداره میراث فرهنگی کمترین اقدامات را در قبال آثار تاریخی داشته است.
روشن ضمن اشاره به این که شکل گیری رویکرد صحیح از طرف اداره کل میراث فرهنگی منوط به شناخت لازم نسبت به موضوع و دسته بندی اولویت ها است، خاطرنشان کرد: برنامه ریزی و سرمایه گذاری، گام های بعدی این روند است.
وی به صحبت های انجام شده در مورد سرمایه گذاری بخش خصوصی، افزود: دولتی و یا خصوصی بودن سرمایه گذاری خود موضوعی مجزا است و باید در نظر داشت که در پیوست موارد مذکور تیم مطالعاتی، طراحی، اجرا، کنترل و نظارت نیز باید مد نظر قرار گیرد که متأسفانه کم ترین حالت ممکن این توجه ها در گیلان نسبت به آثار تاریخی رخ داده است.
روشن اضافه کرد: شاید علت کم توجهی به آثار تاریخی در استان گیلان این باشد که بستر اجتماعی جریان را به سمت و سوی مناسبی هدایت نکرده و یا شناخت و اولویت بندی ها جابجا شده اند.
ضرورت وجود مشارکت جدی
روشن با اشاره به اینکه امروز بافت های تاریخی شهری ما در کم رنگ ترین حالت ممکن قرار دارد و کم لطفی های بسیار متوجه آن بوده است، تصریح کرد: جدایی بین فضاهای معماری آکادمیک، شهرسازی، مرمت و سازمان میراث فرهنگی در گیلان به وضوح مشهود است.
وی با تاکید بر این که کم لطفی شهرداری ها نسبت به بافت تاریخی و کم کاری های نظام مهندسی در این حوزه همچون مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد، افزود: واقعیت این است که در این خصوص شخص یا فرد نمی تواند سبب بهبود اوضاع شود و باید به مجموعه ای از عقبه، نهادها، سازمان ها و ارگان های ذی ربط، متوسل شویم.
منبع: آثارنیوز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب