اخطار درباره عواقب دست کاری در حریم پاسارگاد
به گزارش آثارنیوز یک دیرینه شناس تصریح کرد: سخن گفتن از انقباض حریم میراث جهانی پاسارگاد، نه تنها تعرض به نظام علمی و حقوقی محوطه میراث جهانی پاسارگاد است و سبب برهم خوردن نظم این محوطه تاریخی می شود، بلکه امکان دارد آنرا در لیست میراث جهانی در معرض خطر قرار دهد.
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، عزت الله ضرغامی ـ وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ شامگاه پنجشنبه ۲۲ مهرماه در جلسه شورای اداری استان فارس، اظهاراتی داشت که واکنش های مختلفی را به دنبال داشته است، همچون اینکه اظهار داشت: «همه جای استان در مورد ساخت وساز در بخش حریم ها گرفتار مشکل است، امروز مردم شهر پاسارگاد به خاطر مقبره کوروش و قوانین ما نمی توانند ساختمان دوطبقه بسازند، درست کشاورزی کنند، چاه بزنند، دکل بزنند. من باید این مشکل را حل کنم. یک مقدار انقباض قوانین حریم ها را بردارم و انبساطی کنم. از جناب آقای رئیسی هم خواهش می کنم اجازه بدهند هم در شورایعالی انقلاب فرهنگی و هم در دولت این مورد را با اولویت مطرح نماییم، چون این تصمیم یک تصمیم ویژه و مثل حرکت روی لبه تیغ است.»
پاسارگاد مجموعه ای از سازه های به جامانده از دوران هخامنشیان است که آرامگاه کوروش، کاخ دروازه، کاخ بارعام، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری و تنگه بلاغی در آن واقع شده است که تیرماه ۱۳۸۳ بعنوان پنجمین اثر تاریخی ایران در لیست میراث جهانی یونسکو با صددرصد رای موافق به ثبت رسید.
سال ۹۸ گزارشی از اداره منابع آب شهرستان پاسارگاد منتشر گردید که حاکی از حفر ۱۲۷۰ حلقه چاه در سرتاسر این شهرستان تا آن زمان بود. از این تعداد، ۱۱۰۰ حلقه چاه به منظور کشاورزی، ۵۰ حلقه چاه برای شرب و حدود ۱۰۰ چاه با هدف صنعتی حفر شده است. علاوه بر این، صدها حلقه چاه بدون مجوز هم حفر شده است. با این حال، تا کنون گزارش رسمی از فرونشست زمین و آثار مخرب برداشت بی رویه آب در دشت و محوطه پاسارگاد بیرون نیامده است. هرچند، آمار سازمان زمین شناسی ایران نشان داده است استان فارس همچون مناطقی است که پدیده فرونشست در آن به حالت بحران درآمده است.
سال ۹۸ مدیر آبفای استان فارس هم اظهار داشته بود: برداشت های بی رویه آب از منابع زیرزمینی سبب شده استان فارس با بحران فرونشست های اراضی روبه رو شود و این بحران به حدی است که این استان را در رده نخست فرونشست زمین در جهان قرار داده است. به صورتی که استاندارد فرونشست در سال چهار میلی متر است، اما در استان فارس میزان فرونشست سالانه میانگین بین شش تا هشت سانتی متر گزارش شده است.
با آن که اداره منابع آب پاسارگاد گزارش کرده است، از سال ۱۳۹۵ پاسارگاد بعنوان دشت ممنوعه شناخته شده و مجوز جدید برای حفاری چاه در آن صادر نشده است، اما سال ۹۸ حفر یک چاه عمیق در نزدیک ترین فاصله از محوطه میراث جهانی پاسارگاد، نگرانی ها را تشدید کرد؛ چاهی که مسؤولان پایگاه پاسارگاد گفتند پروانه آن به ۲۰، ۳۰ سال پیش برمی گردد، اما به تازگی (۱۳۹۸) مجوز کف شکنی چاه گرفته است.
برداشت بی رویه از ذخایر آب زیرزمینی، نبود مدیریت منابع، کشت محصولات کشاورزی پرآب بر و حفر چاه های غیر مجاز همچون عوامل است که وضعیت را در فارس بحرانی کرده و زنگ خطر را در بعضی مناطق آن همچون مرودشت که میراث جهانی تخت جمشید در آن واقع شده به صدا درآورده است. کارشناسان زمین شناسی و آب هم بارها اخطار داده اند باید کشاورزی در این استان کم شود و تا حدامکان، برداشت آب از سفره های زیرزمینی کاهش پیدا کند و چاه های غیرقانونی پلمب شوند.
شهرام زارع ـ دیرینه شناس و سردبیر مجله «باستان پژوهی» ـ در ارتباط با آثار مخرب برخی فعالیتهای کشاورزی در دشت های پاسارگاد و مرودشت و اظهارنظر وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درباره مشکلات کشاورزان به خاطر حریم مقبره کوروش و قوانین میراث فرهنگی، به ایسنا اظهار داشت: در دهه های گذشته فعالیت ها و اتفاقات بسیاری که تناسبی با ذات محیط زیست فلات ایران ندارد، نه فقط در استان فارس که در بیشتر مناطق فلات ایران رخ داده که شامل برداشت بی رویه آب از سفره های زیرزمینی و فرونشست زمین است و مشکلاتی جدی برای محوطه های تاریخی هم به وجود آورده است. وقتی وزیر تازه منصوب شده میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی عواقب اظهارنظرهای خود در نخستین بازدیدها از میراث جهانی ایران را در نظر نمی گیرد، اساسا نگرانی های اهالی این حوزه بیشتر می شود.
او اضافه کرد: البته منظور ایشان به درستی معلوم نیست که آیا کشاورزی در عرصه و حریم محوطه پاسارگاد مدنظر بوده یا خارج از آن. اگر منظورشان کشاورزی در خارج از حریم و عرصه بوده باشد که مبحث آن به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ارتباطی پیدا نمی نماید. اگر هم منظورشان در حریم و عرصه بوده که بهتر است مدیر محوطه میراث جهانی پاسارگاد درباره آن صحبت کند. اما آن چه نگرانی را تشدید کرده استفاده وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی از تعبیر «انقباض حریم» است که به لحاظ حقوقی و علمی، می تواند ابعاد نگران کننده ای داشته باشد.
زارع ضمن اشاره به برخی اظهارنظرهای پیشتر مطرح شده، اظهار نمود: مجموع آنها نشان داده است سالهای آرامی پیش رو نخواهیم داشت و اهالی میراث فرهنگی باید با دقت بیشتری مسائل این حوزه را رصد کنند. اینکه میراث فرهنگی مدتی به اشتباه زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد بوده و آقای ضرغامی هم گفته اند مدتی در این وزارت خانه مسؤولیت داشتند دلیل بر آگاهی از میراث فرهنگی نمی شود؛ دو حوزه «فرهنگ» و «میراث فرهنگی» تفاوت هایی با یکدیگر دارند که برای مدیران ما به درستی فهم نشده و با یکدیگر خلط شده است.
این دیرینه شناس درباره اینکه با عنایت به اظهارنظر مطرح شده درباره انقباض حریم پاسارگاد، آیا میتوان به سادگی حریم میراث جهانی را تحت تأثیر قرار داد و منقبض کرد؟ اظهار داشت: این اظهارنظر به مفهوم تعرض به نظام علمی و حقوقی محوطه میراث جهانی پاسارگاد است و سبب به هم خوردن نظم می شود. بعلاوه، نمی توان بدون اجازه کمیته حرائم ملّی و کمیته میراث جهانی یونسکو در عرصه و حریم پاسارگاد دست برد و مثلا درصدی از ۱۴۰۰ هکتار عرصه آنرا بذل و بخشش کرد. این کار صراحتاً به مفهوم تخریب آگاهانه میراث ملّی و جهانی است و یکی از نتایج آن خروج از لیست میراث جهانی یا قرار گرفتن ذیل میراث درخطر جهانی می تواند باشد. نتایج بسیار نامطلوبی هم در گردشگری خواهد داشت.
او این تهدید را درباره میراث ملّی، بزرگ تر و جدی تر دانست و اضافه کرد: در سالهای گذشته و در زمان رؤسای پیشین شاهد بودیم که اظهارنظرهایی از جانب برخی مسؤولان سازمان وقت میراث فرهنگی و گردشگری همچون آقای بقایی مطرح می شد که ریشه در ناآگاهی داشت و همینطور بی تاثیر از منافع افردی که در افکار و اذهان رؤسا اثر می گذاشتند، نبود. به واسطه همان نگرش ها و اظهارنظرها حالا آمار بزرگی از تخریب و تسطیح محوطه های باستانی و آثار تاریخی وجود دارد. خیلی از محوطه ها و آثاری که حتی بعضی از آنها در لیست میراث ملّی ثبت بودند، مثلا در همان مرودشت یا دشت شوشان در خوزستان و جاهای دیگر به کلی تخریب شده اند. این اتفاق ها رخ نمی دهد مگر در شرایطی که حساسیت و پیگیری از سوی مقامات مسؤول وزارت میراث فرهنگی، مقامات قضایی و مدیران کشور نباشد.
زارع ضمن اشاره به نگرانی هایی که از تفکر «انقباض حرایم میراث تاریخی» ناشی شده است، اظهار داشت: محوطه ها و آثاری که در لیست میراث جهانی ثبت نشده اند و فقط در لیست میراث ملّی ثبت شده اند، حتی با وجود ابلاغ عرصه و حریم، مثلا محوطه ارگان/ارجان در بهبهان، در معرض چنین خطراتی قرار دارند. در مورد محوطه های میراث جهانی دست کم پایگاه هایی وجود دارند که پیگیری و اطلاع رسانی نصفه و نیمه ای انجام می دهند و افکار عمومی هم نسبت به آنها حساسیت بیشتری دارد که تا حدی سبب صیانت می شود، هرچند بیشتر این آثار در جایگاه واقعی خود قرار ندارند، اما درباره آثار ملّی این نگرانی بیشتر است، حتی این نگرانی برای آثاری که هنوز در لیست میراث ملّی ثبت نشده اند و یا حائز شرایط ثبت ملّی شناخته نمی شوند بزرگ تر است و به آسانی مورد تعرض، تجاوز و تخریب قرار می گیرند. ازاین رو از وزیر میراث فرهنگی انتظار می رود در درجه اول مدافع مصالح و منافع میراث فرهنگی کشور باشد و به اساسنامه وزارت خانه میراث فرهنگی متعهد بماند.
منبع: asarnews.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب