به بهانه ۱۶ اردیبهشت ماه روز مراغه
مراغه شهری به وسعت تاریخ
به گزارش آثارنیوز آذربایجان شرقی روزهای مشابهی در تقویم به نام شهرهای مختلف ایران مانند روز شیراز و روز اصفهان به ثبت رسیده است، اما به نظر می آید، روز مراغه غریب ترینشان باشد، چون که شعله ی بیجان شمع آیین ها و سنت های روز مراغه-شهری به قدمت ستارگان و فسیل ها و دایناسورها- احتیاج به آتشی برافروزنده برای جان گرفتن این روز دارد.
قدمت تمدن در شهرستان مراغه به 3000 سال قبل بازمی گردد و این باغ شهر به علت وجود آثار معماری و بناهای مختلف در ارتباط با دوره حکومتی اول ماناها، اشکانیان، ساسانی، دوره اسلامی و سلجوقی یک روز از تقویم ایران را به نام خودش، مختص کرده است.
مراغه یا به زبان قدیم تر ماراویا، نخستین پایتخت کشور در دوره ایلخانیان بوده و دارای قدیمی ترین آثار باستانی است، تمدن در این شهر از آغاز حکومت ایران تداوم یافته و سابقه حیات در این شهر به 10 میلیون سال قبل بازمی گردد. محوطه پارینه سنگی روستای ورجوی مراغه با تاریخ 150 هزار ساله و منطقه فسیلی این شهر یا به تعبیر فسیل شناسان، بهشت فسیلی ایران همچون آثار پرارزش تاریخی مراغه به شمار می آیند.
گنبد سرخ مراغه رصد خانه مراغه ارزشمندترین اثر علمی در این شهرستان بوده و مساجد چوبی و معماری شاخص چوبی مختص مراغه بوده و معماری و نقاشی بر روی چوب از این شهر به اصفهان و قزوین راه پیدا کرده است؛ معبد مهر ورجوی، گویجه قلعه بعنوان قلعه ای مطالعاتی و گنبد سرخ و گنبدهای کبود و غفاریه و برج مدور از آثار شاخص فرهنگی شهر مراغه به شمار می آیند.
علاوه بر پیشینه ی غنی تاریخی، فرهنگ هم در مراغه حرف زیادی برای گفتن دارد و میتوان مراغه را شهر موسیقی دان ها و هنرمندان هم نامید؛ عبدالقادر مراغه ای بعنوان معلم ثالث موسیقی از مشاهیر این شهر بوده و در هر دوره از تاریخ، چهره شاخص موسیقی را در مراغه داشته ایم؛ مجد الدین جیلی مراغه ای و اوحدی مراغه ای هم از مشاهیر حوزه عرفان، حکمت و ادبیات و فلسفه مراغه به شمار می آیند.
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، 500 هکتار از شهرستان مراغه، باغی بوده و ۱۶ اردیبهشت ماه بعنوان "روز مراغه" تعیین شده است، تاسیس رصدخانه مراغه توسط خواجه نصیرالدین طوسی، سابقه تاریخی این شهر و تعدد هنرمندان، دانشمندان و صاحب نظران در این شهر و تاثیرگذاری شان بر حوزه های علمی و فرهنگی در سطح ملی و بین المللی همچون علل وجه تسمیه این روز به شمار می آیند.
علاوه بر تاسیس رصدخانه مراغه در دوره ایلخانیان، کتابخانه ای هم با حضور دانشمندان و علما در حوزه های مختلف هم در این شهر تاسیس شده بود که تعداد کتاب های آن که همگی دست نویس و خطی بودند به ۴۰۰ هزار جلد می رسید.
دانشمندان مراغه ای با تأثیرگذاری بر دانشمندان و علمای سایر خطه ها مانند تاجیکستان، گرجستان و ارمنستان که آن زمان جزو اقلیم ایران بودند، همگی سبک خاصی در بحث علوم هنر و ادبیات ایجاد کردند و این مکتب به نام مکتب مراغه شناخته شد.
در ادامه به آشنایی بیشتر با دو مورد از مهم ترین آثار تاریخی مراغه می پردازیم:
مجموعه افلاک نما و رصد خانه شهرستان مراغه دارای بزرگترین و پیشرفته ترین رصد خانه جهان تا پیش از دوره اختراع تلسکوپ بوده است، اهمیت این منطقه به لحاظ تاریخی و علمی به قدری زیاد است که مسئولین و دست اندرکاران امر، برگزاری ده ها همایش و کنفرانس و هم اندیشی هم جهت بررسی و تحلیل این عظمت تاریخی کافی نمی دانند و رصدخانه مراغه نیازمند شناخت دقیق و علمی است.
نام مراغه همیشه با نام یکی از بزرگترین مراکز پژوهشی نجومی یعنی رصدخانه خواجه نصیرطوسی همراه می باشد، رصد خانه ای که در زمان پایتختی مراغه توسط هلاکو خان مغول ساخته شده است.
بر مبنای منابع تاریخی، این مجموعه که امروزه فقط آثار کمی از آن باقی مانده است، درسال657 به دستور هلاکو و همت خواجه نصیرالدین طوسی بنا شده است و درساختمان و تشکیل آن شخصیت هایی چون علامه قطب الدین فخرالدین مراغی، محی الدین مغربی، علی بن محمود نجم الدین الاسـطرلابی و دیگر بزرگان آن روزگار شرکت داشته اند.
بنای رصـدخانه، 15سال به طول انجامیده است و در این زمان به امر هلاکو کتاب ها و اسباب و آلات علمی و نجومی بسیاری در آن جمع شد.
به گواهی تاریخ این مجموعه تا سال 703 هجری یعنی تا زمان سلطان محمّد خدابنده مشغول به کار و آباد بوده ولی بعد از آن بر اثر عوامل مختلف همچون تغییر پایتخت و بی توجهی حکام رو به ویرانی رفت و درحال حاضر آثاری از بناهای متعلقه آن باقی مانده است.
اهمیت رصد خانه مراغه نه تنها به علت اهمیت تاریخی بلکه به خاطر علم و دانشی است که در آن گرد هم آمده بود و سالها بر جهان تأثیر گذاشت چنانکه این رصد خانه کتاب خانه ای با ۴۰۰ هزار جلد کتاب و ابزارهای اخترشناسی، همچون ذات الربع دیواری به شعاع ۴۳۰ سانتی متر، کره های ذات الحلق، حلقه انقلابی، حلقه اعتدالی و حلقه سموت، زیج ایلخانی که شهرت جهانی دارد و بسیاری آثار و اشیای دیگر را شامل می شده است.
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، رصدخانه مراغه 167 سال قبل از راه اندازی رصدخانه سمرقند ساخته شد و در زمان آبادانی یکی از معتبرترین رصدخانه های جهان بوده است.
کارشناسانی در آن زمان به فرمان قوبیلای قاآن امپراطورچین و برادر هلاکو خان برای آموزش و الگو برداری از رصدخانه مراغه به این شهر آمده، بعد از مراجعت به چین رصدخانه ای به تقلید از رصدخانه مراغه ساختند؛ علاوه بر رصدخانه چین، رصدخانه های سمرقند، استانبول و هند از روی رصدخانه مراغه ساخته شده اند. رصد خانه مراغه با شماره 1675 در لیست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
فسیل های منطقه فسیلی مراغه قدمت هفت میلیون ساله این منطقه را بعنوان اولین اثر ملی، طبیعی و فسیلی ایران بازگو می کنند.
منطقه فسیلی مراغه
در آخرین مطالعات صورت گرفته فسیل های اجداد ماموت، زرافه و آهو در این منطقه کشف شده است.
لایه های فسیلی موجود در مراغه در ارتباط با اواخر دوران نوزیستی زمین شناسی یعنی چهار تا هفت میلیون سال قبل هستند که با انجام جستجوهای علمی میتوان اطلاعات بسیار دقیقی را از زندگی جانوران غول پیکر در این منطقه به دست آورد. منطقه فسیلی مراغه به علت دارا بودن فسیل ماستادون و ماموت ها (سنگواره های قبل از تاریخ) دارای شهرت جهانی بوده و الان مورد حفاظت ویژه سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد.
منطقه فسیلی مراغه بعنوان اولین اثر ملی، طبیعی و فسیلی ایران از بالاترین رده های حفاظتی سازمان محیط زیست است. در حدود یک قرن پیش استخوان های منطقه فسیلی مراغه را به بقایای آدم های قوی هیکل، آدم های شاخدار، اسب شاخدار و دیو نسبت می دادند.
مطالعات انجام شده طی یک قرن اخیر توسط حفاران و مکتشفان داخلی و خارجی نشان داد که در این منطقه فسیل های مهره داران هم وجود دارد.
«بهشت فسیلی مراغه» عنوانی است که از جانب فسیل شناسان به این منطقه داده شده است. فسیل های مهره دار مراغه از مدت ها پیش نظر زمین شناسان را به خود جلب کرده و از همین رو محققان زیادی از روسیه، آمریکا، فرانسه و ژاپن در این ناحیه کار کرده اند، بگونه ای که بخشی از نمونه های فسیلی در موزه های تاریخ طبیعی وین، پاریس، لندن و لس آنجلس در معرض نمایش قرار دارند.
سازمان محیط زیست هم نظر به اهمیت این منطقه برنامه هایی چون ادامه مطالعات جامع دیرین شناسی، شروع عملیات اجرایی و ساختمانی مرکز تحقیقات و موزه فسیل شناسی و ایجاد نخستین موزه صحرایی (field museum) را شروع کرده است.
نماینده موزه تاریخ طبیعی تهران در مراغه به ایسنا می گوید: با عنایت به اهمیت این منطقه در فسیل شناسی در نظر داریم تا در چارچوب یک طرح بزرگ، ژئوتوریسم این منطقه را احیا نماییم، بخصوص در غارهایی چون غار کبوتر که از اعجوبه های آفرینش محسوب می شوند.
منطقه فسیلی مراغه بعنوان نخستین اثر ملی- طبیعی فسیلی به مساحت ۱۰۲۶ هکتار ثبت شده و بالاترین رده حفاظتی را دریافت کرده است.
در مورد نگهداری این آثار، نخستین موزه باستان شناسی و سنگواره ایران به مساحت ۵۰۰۰ متر مربع در مراغه راه اندازی می شود تا آثار مکشوفه در آن نگهداری شوند.
بر طبق این گزارش؛ باغ شهر کهن مراغه منتظر ارج و قربی برابر با روزهایی به نام دیگر شهرهای کشورمان است تا ظرفیت های این شهر آن گونه که باید به جهانیان شناسانده شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب