ماهی هفت سین ایرانی است؟
به گزارش آثارنیوز «در پاسارگاد ریخت مردی پدیدار است که یکی از پاهای آن ماهی است. این نگاره نُماد ایزدِ آب است که به آن ˮایزدِ ماهیˮ و ˮمرد دریاییˮ هم می گویند. ماهی از روزگار کهن در شوش ایران هم بوده و ایزد آب است.» این پاسخ یک دیرینه شناس به سوال پرتکرار این روزها است که پرسیده شده آیا ماهی سرخ سفره هفت سین نوروز از کشوری دیگر به ایران آمده است؟
به گزارش آثارنیوز به نقل از ایسنا، درباره فلسفه نمادهای سفره هفت سین نوروز بحث و اظهارنظرهای متفاوت، بسیار است. سیاوش آریا، پژوهشگر و کنشگر میراث فرهنگی هم به دنبال این حساسیت و دل نگرانی ها که هر سال در آستانه نوروز، آیین ها و نمادهای باستانی را زیرسوال می برد، تاکید دارد که آیین ها و آداب هایی که در پیشانیِ جشن های باستانی ایرانی ها نمودار شده است بی شک با خردورزی و اندیشه همراه بوده و بعد از گذرِ هزاره ها با اندکی دگرگونی به ما رسیده است. این آیین های کهن یک شبه پدیدار نشده که بتوان آنها را به آسانی و آسودگی از دل مردم پاک کرد، برای ریشه یابی این نمادها و بازشناسایی نشانه ها در آثار تاریخی و مستندات، به گفتگو با کتایون پلاسعیدی ـ دیرینه شناس با گرایش روزگار ایلامی (کهنه – میانه – نو) ـ و همچین شهرزاد اسدی ـ اسطوره شناس ـ پرداخته شده که به بخش هایی از اظهارات و نتایج بررسی و مطالعات آنها اشاره می شود.
ماهی از روزگار کهن در شوش ایران بوده و ایزد آب است
پلاسعیدی، دیرینه شناس مشخصا درباره نماد ماهی در ایران باستان اظهار داشت: ما در شهداد کرمان روی آوَندهای (ظرف های) مَفرغی نگاره‌ی ماهی را داریم که همین نگاره ها به همان حالت در روزگار سلجوقی تکرار شده و نگاره‌ی ماهی را در کف آوند بگونه ای که در حرکت هستند، نشان داده است. ماهی از هزاره‌ی چهارم قبل از زایش عیسی مسیح (ق. م) روی مُهرها نقش بسته که یکی از کهن ترین آنها وابسته به شکارچی و ماهیگیر (صیاد) است که بنا بر خواسته‌ی دارنده‌ی مُهر برای به دست آوردن شکار و ماهیگیری، نگاره‌ی بز کوهی که نشان دهنده‌ی (مظهر) فراوانی است با ماهی در کنار ایزد (رب النوع) پشتیبان جانوران (حیوانات) و شکار و ماهیگیری جای داده شده است تا با داشتن چنین مهری مورد بزرگی و بخشش ایزد جای گیرد و به راحتی به ماهیگیری و شکار برسد.
او اضافه کرد: بر مُهرهای استوانه ای میانه‌ی هزاره‌ی چهارم تا آغاز هزاره‌ی سوم قبل از زایش عیسی مسیح نگاره‌ی ماهی در چند ردیف کنار یکدیگر جای دارد، بسانی که گویی در آب شناورند. بر اثر مُهرهایی که از شوش به دست آمده است هم نگاره‌ی زیبایی دیده می شود که در رودخانه ای با ساقه ای انبوه از درختان، ماهی ها در پیِ یکدیگر شنا می کنند ـ بر نشان مُهرهای دیگری شکارچیان لوح در برگشت از شکار ماهی ها آنها را از قایق بیرون می آورند - در زمینه‌ی یک مُهر دیگر که از شوش به دست آمده ماهی نقش شده است. ماهی نمودار ایزد رودخانه و مرداب است و در آیین های متعدد ستایش ماهی را به خدایی که بر تخت نشسته روشن می کند (در روزگار شوش قبل از ایلام). ماهی در آیین های متعدد بر ایزدی که بر تخت نشسته پیشکش می شود - در شهرهای متعدد نقش ماهی دیده شده است که ایزدی بر تخت نشسته و در مقابل وی ماهی روی میز ارمغان جای گرفته یا چند ماهی که در زمینه های مهر نقش شده است -، یک نشان مُهر دیگر از شوش هزاره‌ی چهارم قبل از زایش عیسی مسیح به دست آمده که نگاره ماهی روی آن است (تاریخ مُهر در ایران- نوشته ملک زاده بیانی صفحه 60 و 61) - در نشانی دیگر با شماره ثبت 1219، یک آوند مفرغی که میان آن دایره ای است که گِرادگرد این دایره چهار تا ماهی و رَج سپسین پنج ماهی کوچک درحال شنا کردن هستند که در واقع آن نگاره‌ی میانی (وسط) خورشید است. (صفحه 404، کتاب گزارش 8 فصل بررسی و کاوش در شهداد (دشت لوت) نوشته علی حاکمی به تلاش محمود موسوی چاپ پژوهشکده سازمان میراث فرهنگی 1385) - همه آوندها آیینی هستند و به آن تشتک می گویند (آوندهای مفرغی تشتی ریخت)؛ چونکه لبه‌ی آنها بالا آمده است. نمونه های دیگری هم از این نمونه آوندها موجود است که در بعضی نقش مار و دربرخی هم نقش گوزن دیده می شود، همانند آن آوند در جیرفت (کرمان) هم به دست آمده که در آن نگاره‌ی شیر و پرنده است.
ظرف سنگی با نماد حیوانات و ماهی. قدمت در حدود هفت هزار سال. به دست آمده از جیرفت. محل نگهداری: موزه ملی ایران
منبع: آثارنیوز
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب