گزارش مهر از آسیب های یك میراث جهانی
پرواز پرندگان و بوته ها دست از سر برج قابوس برنمی دارند
به گزارش آثارنیوز برج قابوس را تنها نم تهدید نمی كند بلكه فضله پرندگان هم معضلی برای این میراث جهانی شده است. غیر از آن حذف علف های هرز گنبد هم با عنایت به ارتفاع بلند برج نیاز به سمپاشی با كوادكوپتر دارد.
به گزارش آثارنیوز به نقل از مهر، برج قابوس در شهرستان گنبد كاووس سال ۹۱ به لیست میراث جهانی ایران افزوده شد از آن به بعد این میراث تنها برای اهالی استان گلستان و مردم ایران مهم نیست بلكه میراثی برای همه جهان به حساب می آید به تبع آن حساسیتها روی همه مسایلی كه به آن مربوط میشود هم بالا رفت از یك نم و رطوبت كوچك و پرواز پرندگان و حشرات اطراف آن گرفته تا مرمت های اساسی چنین بناهایی.
بال آتشین هابه تازگی اخباری درباره پرواز سوسكهایی با عنوان بال آتیشن اطراف این برج شنیده شده كه گفته می گردد به علت مرمت های نادرستی بوده كه انجام شده ولی آنچه كه مدیر پایگاه میراث جهانی برج قابوس اعلام نمود این سوسك ها میتوانند آسیبی به بنا بزنند اما درباره اینكه اصلا چرا چنین حشراتی این موقع از سال به چشم بازدیدكنندگان زیاد آمده است عبدالمجید نورتقانی به خبرنگار مهر اظهار داشت: نظر متخصصانی كه با ما همكاری می كنند و دوستان زیست شناس این است كه هیچ مقاله علمی یا متنی وجود ندارد كه نشان دهد این نوع حشرات می توانند به بنا صدمه بزنند. این حشرات حالا در هر جایی از دشت گرگان وجود دارند. ما سالانه شاهد حضور آنها هستیم. مرمت خاصی روی بنا انجام نداده ایم كه در اثر آن این حشرات به وجود آمده باشند. برای مبارزه با نمِ بنا، نمكِش راه اندازی شده است. در بعضی از اخبار كلمه موم را به كار برده اند و گفته اند كه به خاطر این موم ها حشرات زیاد شده اند، در حالیكه ما از موم برای مرمت استفاده نكرده ایم.
حشراتی كه اطراف برج زیاد شده اندوی اضافه كرد: ما در بعضی از جاها برای اتصال یك سازه به بنای تاریخی از یونولیت به صورت موقت بهره برده ایم كه البته با پیشنهاد شورای راهبردی این ها هم برداشته می شوند. حشرات بال آتشین سالانه وجود داشته است اما اینكه چرا در این مقطع زمانی شاهد حضور آنها هستیم، دلیلش تغییرات اقلیمی است، چون فصل زاد و ولد آنها الان نیست. آنها در واقع در این موقع سال به بنا پناه آورده اند و آسیبی نمی زنند.رطوبت یكی از عوامل فرسایش برج هر بازدیدكننده ای حتی اگر تخصص درباره رطوبت بناهای تاریخی هم نداشته باشد رطوبت موجود در بنای برج قابوس را به چشم خواهد دید رطوبتی كه سالهاست گریبان این برج را گرفته است نورتقانی درباره این زطوبتها هم توضیح داد: رطوبت بنا در دو بخش وجود دارد یكی از پائین وارد بنا می گردد و بخش جدی تر رطوبت های نزولی است كه به واسطه برف و باران روی بنا تأثیر میگذارد. در این باره هم مقرر است نحوه حفاظت و مرمت عرضه شود. قاعدتاً امكان دارد صدمه هایی در نوع ملات هم بوده باشد.
آسیب های برج در یك تصویروی در ادامه بیان كرد: هر ۱۵ روز رطوبت بنا اندازه گیری خواهد شد، ما گمانه ای در جبهه غربی هم داریم و گمانه ای كه در عمق، آب زیرزمینی را می سنجیم، از سوی دیگر در بخش هایی كه داریم، دما و رطوبت بنای برج اندازه گیری می گردد. همینطور بحث مراكز پایش آنلاین را هم برنامه ریزی می نماییم. البته پروپوزال ها آماده شده و امسال بخشی از تجهیزات خریداری شده و مقرر است با ابزارهای دقیق میزان رطوبت و دمای سطح بررسی شود.تاثیر پرواز پرندگان روی برجپرواز پرندگان اطراف بنایی كه از هر بنای دیگری در شهرستان بلندتر است شاید چندان مهم نباشد اما اتفاقی كه افتاده است این است كه پرندگان روی گنبد نشسته و فضله آنها بخش های زیادی از بنا را كثیف و سفید كرده است جای این فضله ها به راحتی از بنا زدوده نشود ازاین رو باید فكری به حالش كرد در این باره هم نورتقانی اظهار داشت: حتی جای پنجه های پرندگان روی آجرها وجود دارد. از روی فضله ها می گردد گفت چند نوع پرنده به اینجا می آیند. برای برداشتن این فضله ها هم مطالعات در حال انجام می باشد. اما درباره اینكه چرا هنوز این مطالعات به راهكار عملی نرسیده است باید اظهار داشت كه من مسئولیت پایگاه را از بهمن ماه به عهده گرفته ام. قبلا هم مطالعاتی شده بود. سال ۹۶ مرمت هایی روی بنا انجام گرفته است. مرمت اضطراری روی بنا انجام شد ولی این فضله ها همچنان هست. این فضله ها پس از ثبت جهانی به وجود نیامده اند و قدیمی هستند.گلسنگ هایی كه به راحتی حذف نمی شوندرد گلسنگ ها را می توان در هر جایی كه رطوبت وجود دارد هم پیدا كرد در برج قابوس هم این گلسنگ ها قدیمی شده و رشد كرده اند. نورتقانی از مطالعات برای از بین بردن این گلسنگ ها اطلاع داد و اظهار داشت: با پژوهشكده علمی و صنعتی هم صحبت شده تا روی گلسنگ ها كار كنند. ما باید درباره این گلسنگ ها هم شناخت داشته باشیم، چون وجود بعضی از گونه های گلسنگ می تواند جلوی بعضی از گونه های مخرب را بگیرد. قبلا یك فاز انجام شده و در فاز سوم مقرر است نحوه گلسنگ زدایی را ارائه نمایند كه زمانبر است. البته باید به صورت پایلوت روی نمونه آجرهای جرجان كه شبیه به این بنا است، مداخلاتی صورت گیرد و بعد روی بنا آن مداخلات را اعمال نماییم. در كنار آن برای نحوه گلسنگ زدایی با تیم نانوی دانشگاه گلستان وارد همكاری شده ایم، چون یكی از راهكارهای مبارزه با گلسنگ ها استفاده از نانو است. اتحادیه اروپا در این زمینه گزارش هایی دارد و یك تیم قوی از چندین دانشگاه در چند كشور در این زمینه كار كرده اند و از آنها خواسته اند روی چند بنا راههای مبارزه با گلسنگ ها اعمال شود. از اساتید خواسته ایم كه نحوه گلسنگ زدایی را با استفاده از مواد جدید به ما عرضه كنند، ازاین رو دو تیم موازی هم كار می كنند. به جهت اینكه از تجارب كشورهای دیگر هم بهره برده باشیم با دانشگاه پلی تكنیك میلان كار كردیم، حتی نشستی هم در دانشگاه برپا شد كه در این زمینه طرح مسئله كردیم.
مدیر پایگاه میراث جهانی برج قابوسوی افزود: وجود گلسنگ ها با گیاهانی كه روی گنبد روییده اند متفاوت هستند. گلسنگ ها شاید نزدیك به یك سانت رشد سالیانه داشته باشند، ما گلسنگ هایی هم داریم كه قطرشان زیاد است و نشان داده است پس از مرمت سال ۱۳۰۹ كه آندره گدار با آجرهای جرجان انجام داده، این گلسنگ ها در بازه زمانی ۸۰ تا ۹۰ ساله شكل گرفته است. بخشی از سیاهی ها هم روی بنا وجود دارد كه مربوط به فرآیندهای بیولوژیكی گلسنگ هاست. ما به جهت اینكه وضعیت رطوبت بنا را بسنجیم، از ابزارهایی استفاده خواهیم كرد كه روی بنا و تپه در عمق های مختلف نصب و بررسی می شوند.
این سرویس ها در شان یك بنای جهانی نیستدرخت روی برج!غیر از گلسنگ آنچیزی كه هر میراث دوستی را نگران می كند وجود بوته هایی است كه روی گنبد سبز شده اند اصلا هر چند وقت یك مرتبه هر بازدیدكننده ای آنرا به خوبی می تواند ببیند شاید چون این بخش از گنبد برج جای مناسبی برای رشد بوته هاست. در این باره هم مسئولان گنبد هر چند وقت یك مرتبه مبادرت به حذف آن می كنند و دوباره این بوته ها رشد می كند. مدیر پایگاه میراث جهانی برج در این باره بیشتر توضیح داد: در تیر سال ۹۶، علف های روی گنبد زدوده شدند. اما علف ها با فضله پرندگان به راحتی جابجا می گردد. ما برنامه داریم كه با كوادكوپتر سم پاشی نماییم ولی موارد مرمتی را باید رعایت نماییم. این كار را به راحتی صورت نمی گیرد. این بوته ها از فروردین به بعد آغاز به رشد كردند و فصلی هستند. انتقال دانه ها با استفاده از پرندگان انجام می گردد. به نظر می آید این دانه ها در یكی از بهترین جاهای گنبد از نظر اقلیمی گذاشته شده اند چون در آن بخش آفتاب و باران وجود دارد. شاید هندسه آجرچینی به این شكل باشد كه دانه ها به پائین سر نخورد. بنابراین در آنجا آغاز به رشد می كند. در زمان ثبت جهانی هم علف هایی با گونه های مختلف وجود داشت. ما ۱۱ بوته روی گنبد داریم كه نزدیك به سه بوته تاكنون خشك شده است. منتظریم طی یكی دوماه آینده بقیه بوته ها هم خشك شده و بیفتند. تا الان كه اینطور بوده است. ولی حالا با عنایت به تكنولوژی های نوین باید بتوانیم برای زدودن آنها مداخله نماییم.
آزاد سازی حریم و ساخت سالن در عرصهاطراف برج قابوس یك محوطه ای در حال تكمیل است كه نورتقانی آنرا برای تولید یك سالن بزرگ برای اجتماعات تعریف كرده است از جانب دیگر محوطه سازی های اطراف در مكانی در حال انجام می باشد كه مدتی پیش آزادسازی آن انجام شد. وی در این باره بیشتر توضیح داد و اظهار داشت: در كنار بنای گنبد قابوس و در عرصه جهانی نابسامانی هایی وجود داشت. اصلاح حریم، جداره سازی و منظره شهری انجام شد. یك سالن برای اجتماعات هم در حال راه اندازی است و میخواهیم تا برنامه های سازمان میراث فرهنگی اینجا برگزار گردد.بیشتر از ده دقیقه داخل برج نمانیدداخل گنبد قابوس روی زمین كف پوش چوبی مشاهده می گردد كه می توان آنرا نوعی حفاظت در مقابل سنگ چین های كف آن دانست مدیرپایگاه میراث جهانی برج قابوس آنرا نوعی حفاظت برای پیشگیری از اسیب هایی كه بازدیدكنندگان امكان دارد وارد كنند دانست و بیان كرد: در روزهای عید نزدیك ۳۵ هزار نفر به داخل برج رفتند. ما بازه زمانی كوتاهی برای بازدید آنها از برج تعریف كرده ایم چون بازدم افراد باعث تولید رطوبت می گردد و ممكن بود حضور آنها به آجرهای كف برج صدمه بزند، بنابراین با نظر شورای راهبردی كف برج را چوب فرش كردیم. بعضی از بازدیدكنندگان روی بنا می نشستند یا پا روی بعضی از آجرها می گذاشتند كه در شأن بنا نبود.
كف پوش چوبی برج و سنگ های كف كه مقرر است روی آن شیشه بگذارندفضای داخل برج چیزی نیست جز یك بنر اطلاع رسانی نورتقانی اعتقاد دارد كه بازدیدكننده نباید بیشتر از ده دقیقه داخل برج بماند چون تنفس آنها هم امكان دارد روی بنا اثر بگذارد. وی در این زمینه اظهار داشت: ما اجازه نمی دهیم حتی بازدیدكنندگان به آجرها دست بزنند و یا روی آنها بنشینند. تصمیم داشتیم روی آجرها شیشه بگذاریم اما باید شورای فنی تأیید كند چون هر كاری كه صورت گیرد یك نوع مداخله است. با این وجود هنگام قراردادن چوب در كف برج جای تنفس گذاشته ایم. برپایه هندسه برج ۲۰ قطعه در كف گذاشته شده است به گونه ای كه بتوان به راحتی آنرا بدون صدمه زدن به بنا جابجا كرد. پیش از ثبت ملی و جهانی، با پدیده ای عجیب رو به رو بودیم. افراد عادی در داخل این برج آتش روشن می كرده اند. رد سیاهی این آتش ها هنوز روی بنا وجود دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب